ทองสา ปากสี (ยายสำ) (ตลกอีสาน)

นายทองสา ปากสี หรือฉายาตลกที่รู้จักกันดีในบท “ยายสำ” จากคณะหมอลำรัตนศิลป์อินตาไทยราษฎร์ เกิดเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2496 อยู่บ้านเลขที่ 832/1 ถนนเจ้าเงาะ ตำบลในเมืองอำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น

นายทองสา ปากสี เป็นศิลปินตลกที่ชาวอีสานขนานนามให้ว่า ยายสำขำกลิ้ง ที่ยืนหยัดคู่วงการหมอลำมามากกว่า 50 ปี ในอดีตมีความรักและใฝ่เรียนรู้ศิลปะการแสดงหมอลำหมู่ โดยได้มาฝึกเรียนหมอลำกับพ่อครูหมอลำบุญถือ หาญสุริย์ แห่งคณะรัตนศิลปิ์อินตาไทยราษฎร์ บ้านสะอาด ตำบลบ้านเป็ด อำเภอเมืองจังหวัดขอนแก่น ซึ่งในขณะนั้นได้รับหน้าที่ในคณะหลายตำแหน่งเช่น พิธีกร สอนหางเครื่องและตัดเย็บเครื่องแต่งกายนักแสดง ต่อจากนั้นได้รับบทการแสดงตลกหน้าเวที ซึ่งถือว่าเป็นการมีตลกเป็นคณะแรกของหมอลำ คือคณะรัตนศิลป์อินตาไทยราษฎร์ และได้รับการตอบรับจากประชาชนเป็นอย่างดี

ด้วยความสามารถหลายด้าน ทั้งการลำและการแสดงด้านเวที โดยเฉพาะการแสดงตลกซึ่งถือว่าเป็นพรสวรรค์ส่วนตัวที่ได้พัฒนาจนกลายเป็นจุดเด่น และเป็นจุดขายให้กับการแสดงของคณะหมอลำรัตนศิลป์อินตาไทยราษฎร์ จนมีผลงานตลกประกอบการแสดงหมอลำออกมาหลายชุดผลงานที่สร้างชื่อเสียง คือ ตลกชุด “ ยายสำขำกลิ้ง” อันเป็นผลงานที่สร้างชื่อเสียงในฐานะตลกอีสาน หรือตลกหมอลำ ที่มีความสามารถสูงท่านหนึ่ง อีกทั้งยังมีผลงานออกมาอีกหลายชุดต่อเนื่อง จึงนับว่าความสามารถด้านการแสดงตลกของทองสาปากสี หรือยายสำที่คนทั่วไปรู้จัก ได้ช่วยสร้างเสน่ห์ สีสันให้กับวงการแสดงหมอลำได้ที่เดียว จึงปฎิเสธไม่ได้ว่าความสำเร็จของหมอลำคณะรัตนศิลป์ ฯ ส่วนหนึ่งมาจากผลงานการแสดงของทองสาปากสีนั้นเอง

จึงนับว่าท่านเป็นศิลปินตลกที่ได้วางรากฐานการแสดงตลกให้กับหมอลำคณะใหญ่ ที่ต่อมาได้มีการนำตลกไปประยุกต์ใช่อีกหลายคณะ นอกจากนั้นท่านยังมีแนวคิดที่จะอนุรักษ์ สืบสานศิลปะการแสดงหมอลำและตลกหมอลำ ให้คงไว้กับคนรุ่นหลัง โดยการให้ความรู้ ฝึกสอนสำหรับผู้ที่สนใจ โดยเริ่มจากในคณะ และผู้สนใจทั่วไป เพื่อรักษามุนมังมรดกด้านศิลปะการแสดงหมอลำและตลกหมอลำสืบไป

นายทองสา ปากสี จึงได้รับการเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง (ตลกอีสาน) ประจำปีพุทธศักราช 2550 จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น