สมนึก พานิชกิจ (เอื้อยนาง, แพรวา พานิชกิจ) (วรรณกรรมเยาวชน)

นางสมนึก พานิชกิจ เกิดวันที่ ๑๐ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๔๙๒ ปัจจุบันอายุ ๖๖ ปี ภูมิลำเนา อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี หลังจากหมดภาระกับอาชีพรับราชการครู สมนึกก็หันมาให้ความสำคัญและสนใจการเขียนหนังสือโดยเฉพาะผลงานวรรณกรรมเยาวชน นอกจากนั้นเมื่อมีเวลาท่องเที่ยวทั้งในประเทศไทยและต่างแดนก็นำเอาความประทับใจและเรื่องราวที่พบเจอมาบันทึกเป็นสารคดีเผยแพร่ให้กับผู้สนใจอีกด้วย โดยเฉพาะผลงานเด่น ๆ ที่ได้รับการยอมรับในวงกว้าง อย่างหนังสือภาพสำหรับเด็กประถมศึกษาเรื่อง “ตัวไหมของกะพ้อ” ได้รับรางวัลดีเด่นจากคณะกรรมการพัฒนาหนังสือแห่งชาติ นิทานเรื่อง “หมู่บ้านข้าวโพดหวาน” ได้รับรางวัลดีเด่นจากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ และสารคดีเยาวชนเรื่อง “เมื่อคุณยายอายุเท่าหนู” ได้รับรางวัลวรรณกรรมแว่นแก้ว

นอกจากนั้นในสมัยที่ยังรับราชการครู สมนึกได้รับการยกย่องเป็นครูดีเด่นระดับจังหวัดสกลนคร เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๔ ทุกวันนี้นอกจากการเป็นนักเขียนอิสระแล้ว สมนึกยังได้ช่วยเหลือสังคมด้วยการเป็นสมาชิกโครงการธนาคารสมอง ให้กับสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติและเป็นวิทยากรให้ความรู้เรื่องงานเขียนสำหรับเด็กและบุคคลทั่วไป ในสถานศึกษาต่าง ๆ พร้อมผลิตผลงานการเขียนทั้งนวนิยาย สารคดีออกมาอย่างต่อเนื่อง

นางสมนึก พานิชกิจ ถือเป็นนักเขียนหญิงของภาคอีสานรุ่นบุกเบิก ร่วมสมัยกับการก่อตั้งกลุ่มวรรณกรรมลำน้ำมูล จนก้าวสู่สโมสรนักเขียนภาคอีสาน และเป็นนักเขียนหญิงคนแรกที่มีโอกาสร่วมขบวนไปเยือนนักเขียนเพื่อนบ้าน ที่สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ผลงานที่นำเสนอออกมาได้แสดงความเป็นอีสานในยุคสมัยต่าง ๆ เพื่อให้เด็กเยาวชนคนรุ่นใหม่ได้ศึกษาเรียนรู้ และสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้เยาวชนคนรุ่นใหม่รักและหวงแหนในมรดกภูมิปัญญาของบรรพบุรุษชาวอีสานได้อีกคนหนึ่งของวงการวรรณกรรมอีสานและวรรณกรรมไทย นางสมนึก พานิชกิจ จึงสมควรได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปินมรดกอีสาน สาขาวรรณศิลป์ (วรรณกรรมเยาวชน) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๕๙ จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นเพื่อเป็นเกียรติประวัติ สืบไป