วัดศรีโพธิ์ชัย

รูปแบบสิม วัสดุและโครงสร้าง

เป็นสิมก่ออิฐฉาบปูนขนาดใหญ่ ขนาด ๕ ห้อง ยาว ๑๓ เมตร หากรวมระเบียงมุขหน้าหลังจะยาวถึง ๑๘.๕๐  เมตร ความกว้างรวมระเบียงข้าง ๑๓.๕๐ เมตร หลังคากว้างให้ลด ๒ ตับๆ ล่าง มีเสารับเป็นเหมือนปีกนกลดมุขหน้าหลัง ที่พิเศษก็คือมีเรือนยอดตั้งซ้อนเป็นชั้นที่ ๓ ยาว ๓ ห้อง เสาบานหน้าต่างทุกห้อง จุงดูแปลกตากว่าสิมหลังอื่น หลังคาปัจจุบันเปลี่ยนเป็นสังกะสีหมดแล้ว สิมนี้มีประตูเข้า ๓ ประตู คือ ประตูหน้า ประตูข้างด้านทิศเหนือและประตูข้างทิศใต้ (ตรงกับพระประธาน) ฐานแอวขันเตี้ยทำเพียงโบกคว่ำชั้นเดียว หน้าต่างเจาะใส่ลูกกรงไม้กลึง ระเบียงโดยรอบทำเตี้ยตรงกับแนวเสานางเรียงโดยรอบ รวม ๒๒ ต้น เปิดเป็นทางเข้า ๖ ทาง บันไดเพียง ๒ ขั้นเท่านั้น

ส่วนประกอบ ทั้งมุขหน้าและมุขหลังมีฮังผึ้งประดับทั้ง ๓ ช่วงเสา ทำลายโดยวิธีแต้มสีมิใช่แกะสลัก แต่โหง่ และหางหงส์นั้นแกะสลักสวยงามแปลกตากว่าหลังอื่น กล่าวคือ ตัวโหง่ทำเป็นหัวมาติดปีกมีหงอน งอนเป็นกนกหัวม้วน ๓ ตัว มีหางเป็นนก ดูพิลึกแต่ให้อารมณ์เหมือนกำลังโผบินดีมาก ส่วนหางหงส์ เป็นรูปนาคอ้าปากแยกเขี้ยวมีหงอนสูงยาวเป็นกนกหัวม้วน ๔ ตัว และที่พิเศษอีกชั้นหนึ่ง ก็คือ ช่อฟ้า แกะไม้เป็นทรงปราสาท ๕ ชั้น สี่เหลี่ยมเรียวขึ้นไป ปลายยอดสุดมีหงส์หันหัวไปทางทิศตะวันออก (หน้าสิม) หันหางไปทิศตะวันตก ส่วนสีหน้านั้นเปิดโลงมิได้ประดับอะไรเลย

ฐานก่ออิฐเตี้ยรับผนังสูง ๓.๙๐ เมตร ใช้เสาไม้กลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๑๕ ซม. เสาของสิมแบ่งเป็น ๔ แถว แถวละ ๖ ต้น สองแถวภายในยกพื้น ๒๐ ซม. เป็นอาสนสงฆ์ พระประธาน ปูนปั้นปิดทององค์ใหญ่เต็ม ๑ ช่วงเสา เรือนยอดนั้นยาว ๓ วงเสาอยู่กึ่งกลาง โครงสร้างแบบดั้งตั้งขื่อมีดั้งเอกและดั้งโทและขื่อปีกนก ทรงหลังคาค่อนข้างเตี้ยดูแบนมากกว่าจะสง่าโดดเด่น
คุณค่าของสิมวัดศรีโพธิ์ชัยหลังนี้ อยู่ที่ความใหญ่โต ด้านข้างมองเห็นหลังคาเป็นแท่งมหึมาได้ในระดับตา กอปรทังยืดพื้นที่ ให้เป็นเรือนยอดสูงขึ้นไปอีก ยิ่งทำให้สะดุดตามากขึ้น หากหลังคามุงด้วยแป้นเกล็ดหรือดินขอพื้นเมืองแล้ว จะดูดีและมีค่ากว่าสังกะสีมาก อีกอย่างหนึ่งคุณค่าอยู่ที่การตกแต่งเครื่องบนดังกล่าวแล้ว อาทิ โหง่ ช่อฟ้า หางหงส์ ฮังผึ้ง เป็นต้น นับว่าเป็นสิมทึบที่มีเสารับ ปีกนกอีกหลังหนึ่งของอีสาน ที่ควรอนุรักษ์และบูรณะส่วนชำรุดให้คงสภาพเพื่อการใช้สอยในกาล
ต่อๆ ไป

รายละเอียดส่วนประดับมีดังนี้

ส่วนประกอบ ทั้งมุขหน้าและมุขหลังมีฮังผึ้งประดับทั้ง ๓ ช่วงเสา ทำลายโดยวิธีแต้มสีมิใช่แกะสลัก แต่โหง่ และหางหงส์นั้นแกะสลักสวยงามแปลกตากว่าหลังอื่น กล่าวคือ ตัวโหง่ทำเป็นหัวมาติดปีกมีหงอน งอนเป็นกนกหัวม้วน ๓ ตัว มีหางเป็นนก ดูพิลึกแต่ให้อารมณ์เหมือนกำลังโผบินดีมาก ส่วนหางหงส์ เป็นรูปนาคอ้าปากแยกเขี้ยวมีหงอนสูงยาวเป็นกนกหัวม้วน ๔ ตัว และที่พิเศษอีกชั้นหนึ่ง ก็คือ ช่อฟ้า แกะไม้เป็นทรงปราสาท ๕ ชั้น สี่เหลี่ยมเรียวขึ้นไป ปลายยอดสุดมีหงส์หันหัวไปทางทิศตะวันออก (หน้าสิม) หันหางไปทิศตะวันตก ส่วนสีหน้านั้นเปิดโลงมิได้ประดับอะไรเลย