วัดพุทธสีมา

รูปแบบสิม วัสดุและโครงสร้าง

รายละเอียดส่วนประดับมีดังนี้

ด้านนอกของคัวอาคารทั้งสีด้าน แต่ละห้องจะมีเสาหลอกนูนออกมาจากผนังประดับด้วยฮูปแต้มตั้งแต่เสาลงมาจรดเหนือบานหน้าต่าง ยกเว้นผนังด้านหลังแต่เพียงด้านเดียว
การจัดองค์ประกอบ ช่างแต้มพยายามสะท้อนภาพออกมาในรูปแบบของความง่าย ตลอดจนนำเอาจดเดนทีเป็นสาระสำคัญของเรื่องราวมาบรรยายให้เป็นเป็นภาพที่สามารถสื่อความหมายให้ผู้ชมเกิดความรู้ความเข้าใจ และมองเห็นความงามทีเป็นศิลปะทางด้านรูปธรรมที่เกิดจากเส้น สี และองค์ประกอบภาพ

ภายในสิมมีงานฮูปแต้ม ปรากฏอยู่บนพื้นผนังภายในทั้งสีของตัวอาคารบนพื้นผนังหลังองค์พระประธานปรากฏฮูปแต้มตั้งแต่บริเวณเหนือขององค์พระประธานไล่ไปจนตกกรอบพื้นผนังด้านบน แบ่งกรอบภาพของพื้นผนังออกเป็นส่วนใหญ่ ๆ คันด้วยลายเครือเถาตรงกับแนวหน้าต่างด้านบนของผนังด้านรี ด้านล่างสุดของกรอบหน้าต่างจะมีลายเครือเถาที่เป็นกรอบภาพอีกเช่นกัน กรอบภาพที่เห็นมีเฉพาะกรอบภาพในลักษณะแนวนอน

ลักษณะการจัดองค์ประกอบศิลปะของงานจิตรกรรมเช่นนี้ทำให้เสริมความคิดจากข้อสมมติฐานที่ว่า น่าจะมีต้นเค้าหรือเอาแบบอย่างมาจากภาพเขียนบนผืนผ้าพระเวสนำมาผนึกไว้ภายในสิมให้มั่นคงถาวร
บนผนังด้านนอกตัวอาคาร ปรากฏฮูปแต้มอยู่เหนือกรอบประตูและหน้าต่างด้านรีทั้ง ๒ ด้าน ภายในกรอบอาร์คโค้งเหนือบ้านหน้าต่างมีฮูปแต้มเน้นความสำคัญด้วยเส้น ใช้สีแซมแต่เพียงบางส่วน มีสีส่วนรวมเป็นแบบเอกรงค์

โครงสีส่วนใหญ่เป็นสีเอกรงค์ (Monochrome) โดยเฉพาะผนังด้านหน้าองค์พระประธานแทบจะไม่ได้ใช้สีอะไรเลย คล้ายกับภาพลายเส้น (Drawing) อีกกรณีหนึ่งสีอาจจะมีไม่เพียงพอหรือเป็นความตั้งใจของช่างแต้มเอง ที่ประสงค์จะใช้สีแต่เพียงน้อยสีแต่เน้นให้เห็นคุณค่าความงามด้วยเส้น เส้นรอบนอกที่เป็นฟอร์มบอกรูปทรงของตัวละคร ต้นไม้ ปราสาทราชวัง และบรรดารูปสัตว์ที่เป็นพญามารต่าง ๆ ช่างแต้มใช้สีดาเพื่อแสดงให้ทราบว่าเป็นเรื่องอะไร ๆ ลายเส้นที่เป็นตัวแทนของน้าในมหาสมุทรที่นางธรณีบีบมวยผมจนพญามารปั่นป่วนนั้น ช่างแต้มใช้เป็นสีเทาอ่อนหรือฟ้าอ่อน หากไม่สังเกตจะไม่เป็นเพราะสีเกือบจะกลืนไปกับผนังสีขาว
สีที่เด่นออกมามีส่วนช่วยให้ภาพมีความสดใสโดดเด่นขึ้นบ้าง ได้แก่ สีเขียวไพล เช่น สีของแท้เป็นพญามาร สีหน้าของรามสูร หน้าพญามาร ปีกนกหัสดีลิงค์ ปีกนกแก้ว ต้นหญ้า ตลอดจน
สีของกล้วยไม้

สีเขียวเข้มเป็นสีของพุ่มไม้ใหญ่ สีแดงเป็นสีรัศมีของพระพุทธเจ้า สีหน้าบันปราสาท สีดอกกล้วยไม้ยามเบ่งบานเต็มที่หรือสีแดงของปากนกแก้ว และเพื่อต้องการให้ภาพของพญามารร้ายที่ม่งหวังทำลายพระพุทธเจ้า เช่น จระเข้ หรือ ปลายักษ์ เกิดความดุร้าย น่าเกลียดกลัว ช่างเขียนจะระบายสีดำคล้ามีน้ำหนักอ่อนแก่ เกิดคุณค่าของสี แต่มิได้สีดำที่ทึบตัน แสดงให้เห็นว่าช่างแต้มมีความชำนาญต่อการใช้เส้นและสีแต่เพียงพอผลนั่นคือความชำนิชำนาญและเสน่ห์ของช่างแต้มที่มีรูปแบบในการสร้างภาพให้เกิดความงาม

โดยทั่วไปช่างแต้มใช้สีดำสำหรับการตัดเส้นโดยให้มีขนาดเส้นบางหรือหน้าต่างกัน หากเขียนภาพคนจะใช้เส้นที่ประณีต เมื่อต้องการจะเน้นให้เห็นถึงความแข็งแกร่งของทิวเขาก็จะใช้เส้นหนามและเข้ม เมื่อประสงค์จะเขียนภาพให้เกิดความอ่อนช้อน เช่น ต้นหญ้า หรือก้อนเมฆ ช่างแต้มจะใช้สีส้มอ่อนๆ ใบไม้ หรือ ผลไม้ก็จะให้สีเขียวอ่อนร่างเป็นรูปฟอร์มของใบไม้หรือผลไม้ทำให้เกิดความรู้สึกแผ่วเบาไม่กระด้างเหมือนกับการจงใจใช้สีดำตลอด ช่างแต้มวัดพุทธสีมาดูจะมีความกล้าหาญและชำนาญต่อการใช้เส้นมากเป็นพิเศษ เส้นจะมีความหนาและมีพลัง เนื่องด้วยช่างแต้มวัดพุทธสีมามีความสำคัญเหนือสกุลช่างพื้นบ้านโดยทั่วไป ช่างแต้มจะแตะแต้มสีแสดจางๆ ลงบนพื้นผิวผนังสีขาว เพื่อทำให้ภาพเกิดมีความลึกทางรูปธรรมเพิ่มขึ้น และโครงสีส่วนใหญ่จำกัดความรู้สึกอบอุ่น นุ่มนวล เป็นลักษณะเฉพาะตัวที่ช่างแต้มผู้นี้มีความสามารถแตกต่างไปจากช่างแต้มพื้นบ้านในอีสาน